دعاوی مربوط به  شناسنامه ومدارک هویتی  در دادگاه صلح

دعاوی مربوط به  شناسنامه ومدارک هویتی  در دادگاه صلح

دعاوی مربوط به اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی و الزام به صدور شناسنامه در دادگاه صلح
مقدمه ورود به بحث:
دعاوی مربوط به اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی و الزام به صدور شناسنامه از جمله دعاوی شایع در دادگاه‌های صلح است که به طور عمده به اصلاح و تغییر اطلاعات هویتی و تحصیلی افراد مربوط می‌شود. این نوع دعاوی به دلایل مختلفی مانند اشتباهات ثبت شده در شناسنامه، تغییرات قانونی یا شخصی (مانند تغییر نام یا تاریخ تولد) و یا نیاز به صدور مجدد شناسنامه به دلیل گم شدن یا خرابی آن، مطرح می‌شود. دادگاه صلح با بررسی دقیق مدارک و دلایل متقاضی، تصمیم به اصلاح یا صدور مجدد اسناد و شواهد لازم می‌گیرد.
آشنایی با شرایط و مدارک لازم برای طرح این دعاوی و بررسی قوانین مرتبط، برای وکلا و قضات اهمیت زیادی دارد تا در نهایت بتوانند حکمی منصفانه و مطابق با قانون صادر کنند.
تعریف حقوقی:
1.    اصلاح شناسنامه: اصلاح شناسنامه به معنای تغییر یا اصلاح اطلاعات اشتباه یا نادرست ثبت‌شده در شناسنامه است. این اصلاحات می‌تواند شامل تغییر نام، تاریخ تولد، محل تولد، یا دیگر مشخصات شخصی باشد که به اشتباه ثبت شده‌اند. مطابق با قانون، برای اصلاح این اطلاعات باید دلایل مستند و معتبر ارائه شود.
2.    استرداد شناسنامه: استرداد شناسنامه زمانی رخ می‌دهد که فرد شناسنامه خود را گم کرده یا نیاز به صدور شناسنامه جدید دارد. در چنین مواردی، فرد باید به مراجع قضائی یا اداره ثبت احوال درخواست استرداد یا صدور مجدد شناسنامه را ارائه دهد.
3.    اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی: گاهی اوقات ممکن است اطلاعات تحصیلی فرد در مدرک تحصیلی مانند نام دانشگاه، مقطع تحصیلی یا تاریخ فارغ‌التحصیلی به اشتباه ثبت شده باشد. اصلاح این اطلاعات نیز در دادگاه صلح و با ارائه مدارک معتبر قابل انجام است.
4.    الزام به صدور شناسنامه: در صورتی که فردی به دلایلی نتواند شناسنامه خود را دریافت کند یا به هر دلیل شناسنامه او صادر نشده باشد، می‌تواند به دادگاه صلح درخواست صدور شناسنامه نماید. در این صورت، دادگاه پس از بررسی مدارک و شرایط، ممکن است دستور به صدور شناسنامه دهد.
تحلیل حقوقی مواد قانونی مرتبط:
1.    اصلاح شناسنامه: طبق ماده 21 قانون ثبت احوال، در صورتی که اطلاعات ثبت شده در شناسنامه به اشتباه ثبت شده باشد، افراد می‌توانند درخواست اصلاح آن را از دادگاه یا اداره ثبت احوال داشته باشند. دادگاه پس از بررسی مستندات و دلایل، دستور اصلاح شناسنامه را صادر خواهد کرد. این اصلاحات می‌تواند شامل تغییر نام، تاریخ تولد، یا دیگر اطلاعات ثبت‌شده در شناسنامه باشد.
2.    استرداد شناسنامه: ماده 28 قانون ثبت احوال، فردی که شناسنامه خود را گم کرده باشد، باید به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و درخواست صدور شناسنامه جدید را بدهد. اگر شناسنامه گم‌شده مورد سوءاستفاده قرار گرفته باشد، دادگاه می‌تواند دستوری مبنی بر استرداد یا صدور شناسنامه جدید صادر کند.
3.    اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی: اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی نیز تحت شرایط خاصی انجام می‌شود. طبق ماده 9 قانون مدرک تحصیلی، در صورتی که مشخصات فرد در مدرک تحصیلی به اشتباه ثبت شده باشد، فرد می‌تواند از مرجع صادرکننده مدرک یا دادگاه درخواست اصلاح آن را داشته باشد. دادگاه بعد از بررسی مستندات لازم (مانند گواهی دانشگاه و اسناد معتبر) حکم به اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی صادر می‌کند.
4.    الزام به صدور شناسنامه: طبق ماده 12 قانون ثبت احوال، در صورتی که فردی به دلیل دلایلی مانند عدم ثبت تولد یا نقص در ثبت اسناد نتواند شناسنامه دریافت کند، می‌تواند از طریق دادگاه صلح درخواست الزام به صدور شناسنامه نماید. در این موارد، دادگاه پس از بررسی مستندات مانند گواهی‌های تولد و شواهد، حکم به صدور شناسنامه برای فرد می‌دهد.
مراحل رسیدگی به دعاوی:
1.    درخواست اصلاح شناسنامه یا اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی: ابتدا فرد باید درخواست خود را به دادگاه صلح ارائه دهد. در این درخواست، فرد باید دلایل اصلاح اطلاعات شناسنامه یا مدرک تحصیلی خود را به‌طور دقیق شرح دهد. به‌طور مثال، اگر فرد درخواست اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه خود را دارد، باید دلایل مستند (مانند مدارک پزشکی یا شواهد دیگر) را ارائه دهد.
2.    ارائه مدارک و مستندات: برای رسیدگی به این دعاوی، فرد باید مدارک معتبر مانند اسناد تولد، مدارک تحصیلی، یا دیگر مستنداتی که نشان‌دهنده اشتباهات ثبت‌شده در شناسنامه یا مدرک تحصیلی باشد، به دادگاه ارائه دهد.
3.    بررسی درخواست توسط دادگاه: دادگاه پس از بررسی درخواست و مدارک، ممکن است نظر کارشناس یا اداره ثبت احوال را نیز اخذ کند تا اطمینان حاصل کند که اصلاحات یا صدور شناسنامه جدید مطابق با قوانین و مقررات است.
4.    صدور حکم: پس از بررسی کامل مدارک و مستندات، دادگاه تصمیم نهایی را صادر می‌کند که می‌تواند شامل اصلاح شناسنامه، صدور شناسنامه جدید، یا اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی باشد.
مثال و پاسخ تحلیل حقوقی:
فرض کنید فردی به نام زهرا قصد دارد تاریخ تولد خود را در شناسنامه اصلاح کند زیرا در زمان ثبت تولد، تاریخ نادرستی درج شده است. زهرا به دادگاه صلح درخواست اصلاح شناسنامه خود را می‌دهد و مدارک معتبر مانند شناسنامه والدین و گواهی تولد را ارائه می‌دهد. دادگاه پس از بررسی این مدارک و تطابق آن‌ها با شواهد موجود، تصمیم به اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه زهرا می‌گیرد. همچنین، اگر فردی به دلیل گم کردن شناسنامه خود نتواند آن را دریافت کند، دادگاه می‌تواند حکم به صدور شناسنامه جدید دهد.
نتیجه‌گیری:
دعاوی مربوط به اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی و الزام به صدور شناسنامه، از جمله مواردی هستند که در دادگاه‌های صلح رسیدگی می‌شوند. این دعاوی به دلیل اهمیت آن‌ها در تأمین صحت اطلاعات هویتی و تحصیلی افراد، نیازمند توجه ویژه به مدارک و مستندات ارائه‌شده هستند. دادگاه صلح با بررسی دقیق شرایط و مستندات، می‌تواند حکمی منصفانه و مطابق با قانون صادر کند تا حقوق فردی که به اشتباه یا به دلایل دیگر نیاز به اصلاح اطلاعات خود دارد، تامین شود.

سوالات و پاسخ‌ها:

1. آیا اصلاح نام یا نام خانوادگی در شناسنامه توسط دادگاه صلح انجام می‌شود؟
   - پاسخ: بله، در صورتی که دلایل موجهی برای تغییر نام یا نام خانوادگی وجود داشته باشد، دادگاه صلح می‌تواند حکم به اصلاح آن‌ها بدهد.
2. چه مدارکی برای درخواست اصلاح نام در شناسنامه لازم است؟
   - پاسخ: مدارک هویتی فرد، شناسنامه و کارت ملی و دلایلی که تغییر نام را توجیه می‌کنند (مانند تغییر مذهب یا تغییرات قانونی) باید ارائه شود.
3. آیا دادگاه صلح می‌تواند به درخواست تغییر جنسیت در شناسنامه رسیدگی کند؟
   - پاسخ: خیر، تغییر جنسیت نیازمند مجوز از مراجع قانونی و پزشکی است و دادگاه صلح تنها در صورت تأیید این تغییر توسط مراجع مرتبط، می‌تواند به اصلاح شناسنامه اقدام کند.
4. آیا امکان تغییر تاریخ تولد در شناسنامه از طریق دادگاه صلح وجود دارد؟
   - پاسخ: بله، در صورتی که مدارک پزشکی، گواهی تولد یا مدارک معتبر دیگر مبنی بر اشتباه در تاریخ تولد ارائه شود، دادگاه صلح می‌تواند تاریخ تولد را اصلاح کند.
5. آیا دادگاه صلح می‌تواند محل تولد در شناسنامه را اصلاح کند؟
   - پاسخ: بله، در صورتی که مدارک معتبر نشان‌دهنده اشتباه در ثبت محل تولد باشند، دادگاه صلح می‌تواند محل تولد را اصلاح کند.
6. چه مدارکی برای درخواست استرداد شناسنامه لازم است؟
   - پاسخ: مدارک شناسایی، دلایلی که نیاز به استرداد شناسنامه را توضیح دهند، و هرگونه مدرک قانونی مرتبط باید به دادگاه ارائه شوند.
7. آیا برای اصلاح نام پدر یا مادر در شناسنامه نیاز به تأییدیه رسمی است؟
   - پاسخ: بله، در صورتی که نام پدر یا مادر اشتباه باشد، ارائه مدارک قانونی و گواهی از مراجع رسمی الزامی است.
8. آیا دادگاه صلح می‌تواند در صورت ازدواج دوم، شناسنامه جدیدی صادر کند؟
   - پاسخ: خیر، ازدواج دوم تنها در شناسنامه فعلی ثبت می‌شود و صدور شناسنامه جدید نیاز به دستور خاص دیگری ندارد.
9. آیا اصلاح مدرک تحصیلی در دادگاه صلح انجام می‌شود؟
   - پاسخ: بله، در صورت وجود اشتباه در مشخصات مدرک تحصیلی، دادگاه صلح می‌تواند به درخواست اصلاح آن رسیدگی کند.
10. آیا مدارک تحصیلی قبلی برای اصلاح مدرک فعلی لازم است؟
    - پاسخ: بله، مدارک تحصیلی قبلی به عنوان تأییدی بر اطلاعات هویتی فرد و جهت اصلاح مدارک فعلی لازم هستند.
11. آیا دادگاه صلح می‌تواند تغییر نام در مدارک تحصیلی را تأیید کند؟
    - پاسخ: بله، در صورتی که فرد نام خود را به‌طور قانونی تغییر داده باشد، دادگاه صلح می‌تواند حکم تغییر نام در مدارک تحصیلی را صادر کند.
12. آیا امکان استرداد شناسنامه بدون حضور فرد در دادگاه وجود دارد؟
    - پاسخ: خیر، حضور فرد یا وکیل او برای پیگیری درخواست استرداد شناسنامه در دادگاه صلح الزامی است.
13. آیا در صورت عدم وجود نام خانوادگی در شناسنامه، دادگاه صلح می‌تواند آن را اصلاح کند؟
    - پاسخ: بله، دادگاه صلح می‌تواند با بررسی مدارک و اطلاعات قانونی، نام خانوادگی را در شناسنامه ثبت کند.
14. آیا در صورت تغییر ملیت، دادگاه صلح می‌تواند شناسنامه جدید صادر کند؟
    - پاسخ: خیر، تغییر ملیت نیازمند فرایندهای قانونی دیگری است و دادگاه صلح تنها می‌تواند در صورت تأیید تغییر ملیت توسط مراجع ذی‌صلاح، به صدور شناسنامه جدید اقدام کند.
15. آیا دادگاه صلح می‌تواند حکم به اصلاح شماره شناسنامه بدهد؟
    - پاسخ: خیر، شماره شناسنامه ثابت است و تغییر آن از صلاحیت دادگاه صلح خارج است.
16. آیا برای اصلاح نام در شناسنامه، شهادت شهود الزامی است؟
    - پاسخ: خیر، شهادت شهود الزامی نیست، اما می‌تواند در تأیید صحت ادعای متقاضی مؤثر باشد.
17. آیا برای صدور شناسنامه جدید به دلیل گم شدن شناسنامه، نیاز به حکم دادگاه است؟
    - پاسخ: خیر، صدور شناسنامه المثنی در ادارات ثبت احوال انجام می‌شود و نیازی به حکم دادگاه ندارد.
18. آیا در دعاوی مربوط به اصلاح شناسنامه، ارائه مدرک هویتی معتبر ضروری است؟
    - پاسخ: بله، مدارک هویتی معتبر مانند کارت ملی الزامی است تا هویت و صحت اطلاعات فرد تأیید شود.
19. آیا دادگاه صلح می‌تواند تاریخ ازدواج یا طلاق را در شناسنامه اصلاح کند؟
    - پاسخ: بله، در صورت اثبات اشتباه و با ارائه مدارک رسمی، دادگاه صلح می‌تواند تاریخ ازدواج یا طلاق را در شناسنامه اصلاح کند.
20. آیا برای اصلاح محل صدور شناسنامه، مدارک خاصی لازم است؟
    - پاسخ: بله، در صورتی که محل صدور اشتباه ثبت شده باشد، مدارک معتبر و مستندات کافی برای اصلاح آن الزامی است.
21. آیا دادگاه صلح می‌تواند نام فرد در مدارک تحصیلی را به دلیل تغییر قانونی نام اصلاح کند؟
    - پاسخ: بله، در صورت تغییر قانونی نام، دادگاه صلح می‌تواند دستور اصلاح مدارک تحصیلی را صادر کند.
22. آیا برای درخواست اصلاح سن در شناسنامه، ارائه مدارک پزشکی لازم است؟
    - پاسخ: بله، مدارک پزشکی که نشان‌دهنده سن واقعی فرد باشد، برای درخواست اصلاح سن در شناسنامه لازم است.
23. آیا در صورت مغایرت نام خانوادگی در شناسنامه و مدارک تحصیلی، دادگاه صلح می‌تواند نام خانوادگی را تغییر دهد؟
    - پاسخ: بله، در صورت ارائه مدارک و دلایل معتبر، دادگاه صلح می‌تواند نام خانوادگی را در شناسنامه یا مدارک تحصیلی هماهنگ کند.
24. آیا در صورت درخواست اصلاح نام مادر در شناسنامه، ارائه شناسنامه مادر الزامی است؟
    - پاسخ: بله، شناسنامه مادر به‌عنوان مدرکی برای تأیید هویت و صحت اطلاعات لازم است.
25. آیا برای اصلاح مدرک تحصیلی، تأییدیه از آموزش و پرورش لازم است؟
    - پاسخ: بله، معمولاً برای اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی، تأییدیه از آموزش و پرورش الزامی است.
26. آیا برای صدور شناسنامه جدید به دلیل تغییر نام، ارائه گواهی رسمی الزامی است؟
    - پاسخ: بله، گواهی تغییر نام از سوی مراجع قانونی الزامی است تا صدور شناسنامه جدید انجام شود.
27. آیا دادگاه صلح می‌تواند به درخواست تغییر محل سکونت در شناسنامه رسیدگی کند؟
    - پاسخ: خیر، تغییر محل سکونت در صلاحیت دادگاه صلح نیست و باید از طریق ادارات ثبت احوال انجام شود.
28. آیا در صورت درخواست استرداد شناسنامه، فرد می‌تواند وکیل معرفی کند؟
   - پاسخ: بله، فرد می‌تواند برای پیگیری درخواست استرداد شناسنامه، وکیلی را معرفی کند تا وکیل او را در فرآیند دادرسی نمایندگی کند و مدارک لازم را ارائه دهد.
29. آیا دادگاه صلح می‌تواند در صورت درخواست اصلاح نام، دستور به تغییر نام در کارت ملی نیز بدهد؟
   - پاسخ: خیر، دادگاه صلح تنها حکم به اصلاح نام در شناسنامه را صادر می‌کند و اصلاح کارت ملی باید از طریق اداره ثبت احوال پیگیری شود.
30. آیا دادگاه صلح می‌تواند به درخواست حذف نام پدر یا مادر در شناسنامه رسیدگی کند؟
   - پاسخ: خیر، حذف نام والدین در شناسنامه در صلاحیت دادگاه صلح نیست، زیرا این موضوع به اعتبار حقوقی شناسنامه و ساختار هویتی افراد مرتبط است و نیاز به مراجع قانونی و شرایط خاص دارد.

مولفین :
محمد شیاسی ( کارشناس حقوقی  و ریس هیات مدیره موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم )
سید صادق قریشی ( وکیل پایه یک  دادگستری و مولف کتب حقوقی )
در صورت نیاز به مشاوره می توانید با وکلا و مشاورین موسسه حقوقی عدالت گستران نگین ترنم تماس بگیرید
آقای سید علی موسوی
آقای سید صادق قریشی
خانم فاطمه اسمی
خانم فریده عبداللهی
خانم ملیحه علیخانی